Grafika udostępniona przez Pracownię na Rzecz Wszystkich Istot („Polska stawia na atom po rozbudowie sieci przesyłowej…”) pokazuje, że rząd wiąże duże nadzieje z energetyką jądrową jako częścią miksu energetycznego.
Warto jednak przy tej okazji przyjrzeć się dwóm zestawom informacji, które - w naszej ocenie - wymagają krytycznego spojrzenia.
Kampania Ministerstwa Energii: „Nie daj się oszukać - sprawdź fakty o energetyce!”
Resort ogłosił w październiku 2025 r. kampanię, której celem jest walka z dezinformacją dotyczącą energetyki, w tym jądrowej.
Jednak nasze analizy wskazują, że sama kampania może być formą manipulacji - poprzez uproszczone tezy, brak pełnego kontekstu (szczególnie w kwestii odpadów promieniotwórczych) i przemilczanie istotnych problemów technicznych i finansowych.
Ważne jest, aby taka kampania nie była jedynie mechanizmem PR-u, lecz rzeczywiście ułatwiała transparentną analizę i debatę: kto sfinansuje pierwszą i następne elektrownie jądrowe w Polsce, jakie są założenia przyjęte, by uzasadnić jej budowę jakie ryzyka (nie tylko środowiskowe) wiążą się z budową i funkcjonowaniem elektrowni jądrowej przez ponad 60 lat oraz z okresem po jej zamknięciu oraz kto ponosi koszty budowy i działalności elektrowni jądrowych w Polsce.
- „Mam nadzieję, że Ministerstwo Energii nie twierdzi, że odpady jądrowe są bezpieczne. Oczywiście, że są niebezpieczne i większość krajów świata, które posiadają reaktory jądrowe (…) zastanawia się, w jaki sposób i gdzie je składować przez kolejne tysiąclecia. (…) Polska nie ma do tej pory żadnych elektrowni jądrowych ani zakładów przetwarzania zużytego paliwa jądrowego - stąd brak jest doświadczeń krajowych w zakresie jego bezpiecznego składowania i przetwarzania.” - mówi Kuba Gogolewski, dyrektor programowy Fundacji Mission Possible.
Demografia i struktura wieku – prognozy GUS
Najnowsza symulacja liczby ludności do 2060 r. GUS wskazuje, że liczba mieszkańców Polski może spaść do ok. 28,5 miliona w scenariuszu niskiej dzietności.
Jednocześnie dokument podaje, że liczba osób w wieku produkcyjnym pozostanie prawie niezmieniona do 2040 r., co budzi wątpliwości - bo dzieci urodzone w 2022 roku (czyli z roku, z którego pochodzą dane użyte do sporządzenia prognozy na lata 2023-2060 przez GUS w 2023 roku) osiągną 15 lat już w 2037, a kolejne roczniki z lat 2023-2025 mniej liczne niż te prognozowane przez GUS powinny wpływać na zmniejszenie się liczby osób w wieku produkcyjnym w latach 2038-2040.
To o tyle istotne, gdyż nawet w rewizji pokazującej, że poprzednie prognozy GUS były zbyt optymistyczne. Obecne dane nie pokazują scenariuszy najbardziej pesymistycznych, czyli np. dalszego spadku współczynnika dzietności w Polsce. Modyfikacja GUS nie zmieniła też nadzwyczaj optymistycznych i dziś już nierealistycznych założeń dotyczących poziomu migracji do Polski, które Dyrektor Programowy naszej fundacji Kuba Gogolewski krytykował w artykule z początku czerwca 2025
Co to oznacza dla energetyki jądrowej?
- Budowa dużych instalacji jądrowych to inwestycja na dekady - wymagająca stabilnych kadr, środków i planowania pokoleniowego.
- Jeśli liczba osób w wieku produkcyjnym spadnie, otrzymanie zwrotu z inwestycji będzie coraz trudniejsze, a wydatki Skarbu Państwa coraz większe.
- Kampania, która ma budować akceptację społeczną dla atomu, powinna jasno informować o wszystkich kosztach - technicznych, środowiskowych, finansowych i demograficznych - a nie przedstawiać jedynie uproszczony obraz korzyści.
- Grafika Pracowni słusznie wskazuje na konieczność rozbudowy sieci przesyłowych - ale to tylko fragment znacznie większej układanki, obejmującej m.in. realne koszty utrzymania całego systemu oraz obciążenie dla finansów publicznych związane z koniecznością budowy oraz utrzymanie infrastruktury towarzyszącej w tym składowisk odpadów promieniotwórczych.
Podkreślmy:
- Prawo opinii publicznej do pełnej informacji oraz merytorycznego, opartego na danych dialogu = informacja nie tylko o tym, że „energetyka jądrowa jest potrzebna”, ale „za jaką cenę i przy jakich założeniach ” oraz przy jakich założeniach dalszy rozwój energetyki jądrowej w Polsce przestanie być potrzebny.
- Kryzys demograficzny to nie abstrakcja - to realny czynnik kształtujący przyszłość gospodarki, przyszły popyt na dobra i usługi (w tym te, które będą elektryfikowane) oraz możliwości finansowania transformacji i poziom zadłużenia finansów publicznych.
- Potrzebujemy rzetelnej debaty o energetyce, a nie marketingu technologicznego.
Więcej:
