5 listopada w Polsce rozpoczął się nabór projektów do programu modernizacji krajowego ciepłownictwa. „Ciepłownictwo powiatowe”, którego budżet wynosi 940 mln zł, otwiera drogę do głębokiej transformacji lokalnych systemów ciepłowniczych.

Nabór trwa od miesiąca i potrwa aż do końca grudnia, co stawia samorządy przed niezwykle ważną decyzją: czy zdążą wykorzystać kolejną szansę na modernizację swoich źródeł ciepła?

Na co przeznaczone są środki?

Dofinansowanie - w formie dotacji z KPO oraz pożyczek z NFOŚiGW - obejmuje:

•       budowę i modernizację lokalnych ciepłowni,
•       instalacje oparte na odnawialnych źródłach energii,
•       technologie niskoemisyjne,
•       rozwiązania poprawiające efektywność energetyczną i redukujące emisje.

Program ma na celu ograniczenie zależności od paliw kopalnych oraz poprawę jakości powietrza w miastach i mniejszych ośrodkach, w których systemy ciepłownicze są jednym z głównych źródeł emisji CO₂ i zanieczyszczeń.

Transformacja konieczna szczególnie w regionach zależnych od węgla

W Polsce nadal funkcjonuje wiele ciepłowni opartych na węglu - zarówno brunatnym, jak i kamiennym. Szczególnie dotyczy to takich miejsc jak Bogatynia czy Konin, gdzie lokalne systemy od dziesięcioleci powiązane są z energetyką węglową. Program daje tym samorządom możliwość realnej zmiany, która jeszcze kilka lat temu była trudna do przeprowadzenia ze względu na brak odpowiednich środków.

Warszawa - zielone ambicje kontra węglowa rzeczywistość

Zaskakującym przykładem miasta, które wciąż nie odcięło pępowiny od węgla, jest Warszawa. W stolicy nadal funkcjonują jednostki ciepłownicze, które bazują na spalaniu węgla: Siekierki oraz Pruszków. W kontekście deklaracji o neutralności klimatycznej, którą Warszawa wpisuje w swoje strategie, jest to szczególnie trudny do obrony kontrast. Choć miasto aspiruje do neutralności klimatycznej, realne odejście od węgla planowane jest dopiero na... 2050 rok, mimo wcześniejszych dyskusji o roku 2030.

Tymczasem Warszawa dysponuje budżetem, zasobami i potencjałem, które pozwalałyby zostać liderem dekarbonizacji ciepłownictwa w Polsce. Dzisiejsza sytuacja pokazuje jednak, że deklaracje i rzeczywistość to dwa różne światy.

Ciepłownictwo w liczbach – gdzie jesteśmy jako kraj?

Raporty branżowe i dane regulatora potwierdzają to, co od lat jest problemem sektora:

•       udział paliw kopalnych nadal dominuje,
•       OZE w ciepłownictwie rozwija się wolniej niż w elektroenergetyce,
•       większość sieci wymaga modernizacji,
•       efektywność energetyczna systemów pozostaje niska.

To właśnie dlatego program „Ciepłownictwo powiatowe” jest tak istotny - daje narzędzia nie tylko do zastępowania starej infrastruktury, ale do budowania nowoczesnej, niskoemisyjnej i odpornej energetycznie sieci ciepła.

Dlaczego ten nabór jest tak ważny?

1.     To największy w ostatnich latach pakiet wsparcia dla lokalnego ciepłownictwa.

2.     Środki są dostępne teraz - i tylko do końca grudnia.

3.     To realna szansa na odejście od węgla tam, gdzie lokalne źródła ciepła są najbardziej emisyjne.

4.     To pierwszy krok do spełnienia zobowiązań klimatycznych na poziomie lokalnym i krajowym.

5.     To inwestycja w bezpieczeństwo energetyczne, stabilność cen i zdrowie mieszkańców.

Przyszłość ciepłownictwa rozstrzyga się dzisiaj

Polskie ciepłownictwo stoi u progu fundamentalnej zmiany. Nie jest to wybór ideologiczny, lecz konieczność wynikająca z polityki klimatycznej UE, stanu technicznego infrastruktury i rosnących kosztów eksploatacji węgla. Program „Ciepłownictwo powiatowe” daje samorządom realne narzędzia, by przeprowadzić transformację, której skutki odczują wszyscy mieszkańcy.

Jeśli dziś - w okresie, gdy dostępne są środki zewnętrzne - modernizacja nie zostanie rozpoczęta, później będzie ona droższa i trzeba ją będzie przeprowadzić z własnych środków. 

To jest moment kluczowych decyzji. Od nich zależy, czy lokalne ciepłownie staną się nowoczesne, czyste i tańsze, czy też nadal pozostaną zakładnikami przestarzałych, węglowych technologii.