Polska jest głównym hamulcowym ochrony wody w Europie. W obliczu kolejnej nadchodzącej suszy rozmiękcza przepisy chroniące wodę zarówno w kraju jak i za granicą. Organizacja pozarządowa „Rozwój TAK - Odkrywki NIE” przy wsparciu prawnym Fundacji Frank Bold w dniu 7 czerwca 2019 złożyła skargę na niewłaściwe stosowanie przepisów Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW)¹ przez Rzeczpospolitą Polskę.

Organizacja w swojej skardze wskazuje na błędy w udzieleniu zgód na odstępstwa od mającej za zadanie chronić wodę RDW. Odstępstwa udzielone zostały w wielu przypadkach na potrzeby inwestycji węglowych: nowych kopalni odkrywkowych węgla brunatnego m. in. Ościsłowo, Dęby Szlacheckie oraz podziemnej eksploatacji węgla kamiennego ze złóż Brzezinka 3 i Oświęcim – Polanka 1. RDW została przetransponowana do polskiego systemu za pośrednictwem ustawy Prawo wodne a następnie w Planach gospodarowania wodami dla Wisły i Odry (PGW Wisła i PGW Odra).

Lista zarzutów organizacji jest długa i stawia pod znakiem zapytania zarówno szczegóły implementacji prawa, ale także podstawowe założenia kierujące ustawodawcą. Sygnalizowane w skardze problemy dotyczą ignorowania obowiązku szczegółowych i indywidualnych ocen dla poszczególnych odstępstw, nieprecyzyjnego i przestarzałego zdefiniowania tzw. „nadrzędnego interesu publicznego”, nieaktualnych szacunków kosztów energetyki węglowej i energetyki odnawialnej oraz chaosu pojęciowego i formalnego w Planach gospodarowania wodami uniemożliwiającego jakąkolwiek kontrolę prawidłowości przyznawania odstępstw dla kopalni węgla.

Udzielenie odstępstwa na rzecz nowych kopalni odkrywkowych węgla brunatnego wskazuje wprost na uznanie, że inwestycje te, w ocenie Polskiego Rządu wpisują się w zasadę zrównoważonego rozwoju i stanowią przykład zrównoważonej formy działalności człowieka. Świadczy to o całkowitym ignorowaniu przez Rząd Polski negatywnego oddziaływania odkrywek na wody powierzchniowe i zasoby wody w ogóle.

Kuba Gogolewski, kampanier w Fundacji „Rozwój TAK - Odkrywki NIE”: Ekspertyza Fundacji Frank Bold, na której oparto skargę, wskazuje, że Polska jest jedynym krajem,  który masowo wykorzystał odstępstwa od celów RDW i to w dużej mierze by wesprzeć energetykę węglową. Także na tym polu czyni to Polskę hamulcowym Europy i znowu powodem jest obrona węgla, dla którego rząd jest w stanie poświęcić naszą wodę, zdrowie, jakość powietrza i stabilność klimatu.

Dominika Bobek, Radca prawny w Fundacji Frank Bold: Plany Gospodarowania Wodami są istotnym elementem systemu ochrony wód, przewidzianego w Ramowej Dyrektywie Wodnej. Niestety ich sposób przygotowania przez polskiego ustawodawcę w wielu wypadkach odbiega od wymagań wskazanych przez Ramową Dyrektywę Wodna. W szczególności odstępstwa dla inwestycji węglowych przyznane zostały bez wykazania spełnienia prawnych przesłanek. A co więcej, w stosunku do nowych inwestycji np. odkrywek węgla brunatnego można uznać, że odstępstwa te udzielone zostały wbrew przepisom dyrektywy.

Katarzyna Czupryniak, specjalistka ds. ochrony wody w Fundacji „Rozwój TAK - Odkrywki NIE”: Odkrywki węgla brunatnego prowadzą do nieodwracalnej degradacji środowiska i zasobów wodnych, na dwa sposoby: przez zanieczyszczenie wód ściekami kopalnianymi, które zawierają m.in. metale ciężkie takie jak rtęć czy kadm, i przez odwadnianie złóż węgla, które jest jawną kradzieżą milionów ton wody przyrodzie i ludziom. Dlatego przyznawanie odstępstwa od celów RDW odkrywkom, jako nowej zrównoważonej działalności człowieka, to kompletny absurd. Zarzuty zawarte w skardze powinny zostać rozpatrzone w oparciu o treść Dyrektywy, a nie polskiego Prawa wodnego. Komisja Europejska powinna też wziąć pod uwagę wyzwania wynikające ze zmieniającego się klimatu, takie jak rosnące zagrożenie suszą, oraz założenia unijnej polityki klimatycznej. W tym kontekście celowość uruchamiania nowych kopalń odkrywkowych i ich opłacalność drastycznie spada.

¹ Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej

Kontakt:

Dominika Bobek, Fundacja Frank Bold

+48 505 514 944 Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Katarzyna Czupryniak, Fundacja „Rozwój TAK - Odkrywki NIE

+48 690 002 748 Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.