Grupa przedstawicieli strony samorządowej i społecznej opracowała 10 postulatów zmian w ustawie Prawo geologiczne i górnicze. W resorcie środowiska mają trwać prace nad nowelizacją przepisów, które są krytykowane za znaczną ingerencję w prawo własności nieruchomości oraz władztwo planistyczne gmin.

– Apelujemy o wprowadzenie transparentnych zasad ochrony strategicznych złóż kopalin, przy poszanowaniu interesów samorządów, społeczności lokalnych i właścicieli nieruchomości oraz z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju i zasady proporcjonalności – powiedział Tomasz Waśniewski, prezes Fundacji „Rozwój TAK - Odkrywki NIE”.

Wspomniane przepisy zostały przyjęte przez Sejm poprzedniej kadencji i obowiązują od 23 października 2023 roku. Zawierają regulacje w zakresie ochrony złóż, którym od początku sprzeciwiała się strona samorządowa i społeczna, wielokrotnie punktując, w jaki sposób narażają one interes gmin czy właścicieli nieruchomości. 

Tak też było 26 kwietnia br. podczas spotkania organizacji i samorządów w Ministerstwie Klimatu i Środowiska z Głównym Geologiem Kraju, prof. Krzysztofem Galosem.

– W trakcie tego spotkania zostaliśmy poinformowani, że w Ministerstwie Klimatu i Środowiska prowadzone są prace nad nowelizacją prawa geologicznego i górniczego, która obejmie sporne regulacje. Niestety, wbrew zapewnieniom, do dzisiaj nie został opublikowany ani projekt ustawy nowelizującej, ani nawet jego założenia – powiedział Bartosz Kwiatkowski, prawnik i dyrektor Frank Bold.

Apel do Głównego Geologa Kraju wystosowały Fundacja „Rozwój TAK - Odkrywki NIE”, Frank Bold, Greenpeace, Gmina Krobia, Gmina Miejska Górka, Stowarzyszenie Samorządów Południowo-Zachodniej Wielkopolski „Samorząd dla Zrównoważonego Rozwoju oraz Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedstawiają w nim 10 konkretnych postulatów dotyczących niezbędnych zmian w ustawie:

1. Rozróżnienie ochrony złóż strategicznych i ochrony innych złóż kopalin, które nie zostały uznane za strategiczne. 
2. Wprowadzenie delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia określającego zamknięty katalog kopalin strategicznych, których złoża mogą być objęte ochroną jako strategiczne. 
3. Przyznanie statusu strony postępowania o uznanie złoża kopaliny za strategiczne właścicielom i użytkownikom wieczystym nieruchomości, w granicach których planowane jest wprowadzenie zakazów lub ograniczeń w zakresie zagospodarowania.
4. Określenie precyzyjnych przesłanek uzasadniających uznanie złoża za strategiczne.
5. Wzmocnienie udziału gminy w postępowaniu o uznanie złoża kopaliny za strategiczne.
6. Precyzyjne określenie elementów decyzji o uznaniu złoża za strategiczne wraz z katalogiem zakazów lub ograniczeń w zagospodarowaniu nieruchomości, które można ustanowić taką decyzją oraz wskazaniem przesłanek ich ustanowienia.
7. Wprowadzenie terminu obowiązywania decyzji o uznaniu złoża za strategiczne lub ustanowienie obowiązkowego przeglądu decyzji o uznaniu złoża za strategiczne.
8. Przyznanie prawa do odszkodowania właścicielom nieruchomości, w obrębie których decyzja o uznaniu złoża za strategiczne wprowadziła zakazy lub ograniczenia zagospodarowania.
9. Wprowadzenie rekompensat dla gmin, na obszarze których decyzja o uznaniu złoża za strategiczne wprowadza zakazy lub ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości, które mogą doprowadzić do niekorzystnych skutków społecznych i gospodarczych. 
10. Doprecyzowanie definicji ochrony złóż kopalin.

– Żyjemy w czasach ostatniej dekady węgla. Otwieranie nowych złóż węgla brunatnego oraz produkcja energii z paliw kopalnych staje się zwyczajnie nieopłacalna. Nowy rządowy dokument, jakim jest Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu, jasno stwierdza, że nowe złoża węgla brunatnego nie będą już w Polsce otwierane. Wiele gmin widzi przyszłość w rozwoju odnawialnych źródeł energii, zamiast w inwestycji w brudne paliwa kopalne. Uwzględnienie naszych postulatów w pracach legislacyjnych to szansa na naprawienie prawa, które w obecnej formie ogranicza nie tylko rolę władz samorządowych i lokalnych społeczności, ale także narusza prawa własności czy hamuje społeczny i ekonomiczny rozwój gmin – podkreśla Anna Meres z Fundacji Greenpeace Polska.

Obraz Gerd Altmann z Pixabay