Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Orlenu odbyło się w atmosferze cyrkowej, bo tylko na takie klimaty zasługują inicjatywy dowodzące całkowitej ignorancji względem środowiska.

Akompaniament cyrkowej muzyki oraz obecność clownów zapewnili aktywiści, którzy czekali na gromadzących się gości przed wejściem. Taka atmosfera miała nawiązywać do strategii "klimatycznej" Orlenu, która gdyby nie była straszna, byłaby nawet śmieszna…

- Strategia "klimatyczna" Orlenu to nieśmieszny żart z transformacji energetycznej. RT-ON, Pracownia, Inicjatywa Wschód i Extinction Rebellion zorganizowały wspólną akcję by nagłośnić niszczycielską strategią Orlenu i ich bezczelny greenwashing. W walnym wziął udział nasz przedstawiciel - jako akcjonariusz - i zadał zarządowi liczne pytania. Czekamy na odpowiedź na piśmie, bo te, które na szybko udzielili nam na walnym były kpiną - jak cała zielona polityka Orlenu. Co ciekawe, dołączyli do nas lokalnie mieszkańcy Płocka. – komentuje wydarzenie Diana Maciąga reprezentująca Pracownię na Rzecz Wszystkich Istot.

Orlen prezentuje się jako narodowy czempion, ale w obliczu niszczycielskiej dla środowiska działalności można mówić raczej o narodowym wstydzie. Działania koncernu opierają się o potężne inwestycje w paliwa kopalne, a to biznes robiony kosztem bezpieczeństwa, zarówno kraju, jak i planety. Takich działań nie można nazwać ani odpowiedzialnymi, ani zrównoważonymi.

Wyłącznie zielona transformacja ma sens, a zarazem wartość, bo ukierunkowana jest na aspekty środowiskowe, a więc kluczowe z perspektywy naszej oraz przyszłych pokoleń.

Zielono mi… - to zdecydowanie nie kierunek Orlenu

A w działaniach Orlenu próżno szukać chociażby drobnych przejawów zielonego kierunku. Przyjrzyjmy się bliżej, czym może „pochwalić się” potentat paliwowy.

1. Rekordowe inwestycje Orlenu w ropę i gaz bezpośrednio przyczynią się do dalszego destabilizowania klimatu i zasilą portfele dyktatorów z całego świata.
2. Biznesmeni Orlenu wykorzystują trudne, kryzysowe czasy w czysto zarobkowy sposób. Krótko mówiąc – jest koniunktura, jest biznes. Spółka zarobiła nadmiarowe 36 miliardów złotych, które postanowiła podzielić między członków swojego zarządu - zamiast solidarnie przekazać do budżetu państwa, na pomoc chociażby najbardziej zagrożonym skutkami kryzysów ekonomicznego i energetycznego. 
3. Orlen sabotuje zieloną transformację. Mamy prawo do taniej i czystej energii. Spółki energetyczne mają służyć nam - Polkom i Polakom - a nie interesom konkretnej partii politycznej czy paliwowego towarzystwa wzajemnej adoracji. Zyski Orlenu powinny być przeznaczane na prawdziwą transformację. Ale nie są!

Dla wprowadzenia - Orlen przypieczętowuje właśnie szkodliwą strategię, w ramach której będzie realizować coraz więcej projektów związanych z paliwami kopalnymi. Strategia zakłada bowiem, że do 2030 roku spółka przeznaczy 320 mld zł na inwestycje, w tym wydobycie 12 mld m3 gazu i import 15 mld m3, w tym LNG, mając ok. 4 GW mocy w dużych blokach gazowych CCGT. 

Kierunki importu paliw to nie tylko USA i Norwegia ale Katar i Arabia Saudyjska, a wydobycie i poszukiwanie Orlen prowadzi m. in. w Libii, Pakistanie, Zjednoczonych Emiratach Arabskich i prowincji Alberta w Kanadzie - jednym z najbardziej zdewastowanych przez sektor paliw kopalnych miejsc na świecie.

– Projekty Orlenu uzależniają Polskę od importu paliw kopalnych, skazują nas na pogłebiające się kryzysy: klimatyczny i ekonomiczny, sabotują transformację i finansują autorytarne reżimy Arabii Saudyjskiej czy Kataru. Chcemy oddolnej, zielonej transformacji, a nie koncernu, który dla zysku kilku własnych menedżerów niszczy świat. Z miejsca, w którym odbywa się walne zgromadzenie akcjonariuszy, przekazujemy polskim i zagranicznym obserwatorom tego wydarzenia, że całkowicie potępiamy aktualną politykę firmy, która zakłada rekordowe inwestycje w paliwa kopalne i apelujemy o zakończenie cyrku, jaki spółka robi z transformacji – komentuje Dominika Lasota, aktywistka klimatyczna z Inicjatywy Wschód.

Greenwashing i „kreatywne” rozliczenia

Podczas walnego zgromadzenia aktywiści przypomnieli, że Orlen ignoruje naukę i sabotuje zieloną transformację. Zatrzymanie globalnego wzrostu temperatury na krytycznym poziomie 1,5 st. C wymaga, by kraje OECD – w tym Polska – odeszły od spalania paliw kopalnych w elektroenergetyce do roku 2035. Jeżeli tak się nie stanie, będziemy jako kraj stąpać po równi pochyłej, a Orlen będzie doskonałym „przewodnikiem” na tej trasie.

– Pytaliśmy o sensowność inwestycji w elektrownie gazowe, szczegóły strategii dekarbonizacji i odchodzenia od paliw kopalnych oraz osiągnięcia przez spółkę neutralności klimatycznej do 2050 r. Spółka odpowiedziała na nie tylko częściowo, większość to stek manipulacji. Żadna z inwestycji w paliwa kopalne Orlenu nie jest zgodna z taksonomią i sami to stwierdzili w swoich dokumentach. Biorąc pod uwagę rozmach gazowych inwestycji Orlenu oraz fakt, że wykorzystanie gazu kopalnego pociąga za sobą emisje metanu – gazu cieplarnianego ponad 80 razy silniejszego od dwutlenku węgla, a jego spalanie powoduje emisję CO₂ strategie Orlenu można określić tylko jednym słowem: CYRK. Wymaga także podkreślenia, że Orlen nie tnie emisji tylko wskaźnik emisyjności na jednostkę energii a to redukcja "na papierze" i czysty greenwashing – podkreślił Paweł Skiba z Inicjatywy Wschód. 

Greenwashing to jednak zaledwie część haniebnego postępowania spółki. Kolejna sprawa to bowiem niesprawiedliwe czerpanie ogromnych zysków i niedzielenie się nimi społecznie. Zysk netto za cały rok 2022 wyniósł rekordowe 33,6 mld zł a w I kwartale 2023 już 9,2 mld zł. Jednocześnie Orlen odmawia płacenia podatku od nadzwyczajnych zysków już wprowadzonego w Czechach i rozważanego w Polsce twierdząc, że żadnych nadzwyczajnych zysków nie ma. Czy można otrzymać bardziej kuriozalne tłumaczenie?

– Koncerny paliwowe na całym świecie pobiły w 2022 roku rekordy zysków, a Orlen ma czelność twierdzić, że jest wyjątkiem. Ostatnie miesiące pokazały, w jak trudnych kryzysach tkwimy. Każdego z nas stresują rosnące ceny, relacje dotyczące wojny a także pożarów i powodzi wynikających ze zmiany klimatu. W tak niestabilnych czasach spółki skarbu państwa powinny stać na straży naszego bezpieczeństwa. Nic bardziej mylnego - biznesmeni Orlenu postanowili wykorzystać trudne czasy i kryzys wywołany wojną do zrobienia jak największej kasy. Zamiast zielonej transformacji i bezpieczeństwa energetycznego, dostajemy od Orlenu jedynie ohydny greenwashing, wysokie rachunki za paliwo czy gaz, oraz kolejne paliwowe projekty, które spalają nam przyszłość. To istny cyrk – zauważa Dominika Lasota.

Lokalni mieszkańcy również nie pozostawali obojętni, bo i oni dostrzegają niszczycielską politykę potentata.

– W trakcie rozbudowy swoich instalacji Orlen wyciął nam już w Płocku kilkaset drzew, w tym cennego starodrzewia. Teraz przymierza się do kolejnej wycinki w Jarze Brzeźnicy –​​​​​​​ to jest nasz skarb, z którego Orlen chce nas ograbić. Drzewa idą pod topór tylko po to, by Orlen mógł przewieźć swoje brudne rury a menadżerowie zarabiać miliony – wylicza Radosław Łabarzewski, mieszkaniec Płocka z grupy Płock dla Drzew. 

A o co pytaliśmy? Pytań była całkiem spora lista. Pytań bardzo niewygodnych dla przedstawicieli koncernu. Dlatego otrzymując odpowiedzi uwłaczające intelektowi osób, dla których kwestie środowiskowe są priorytetem, stwierdziliśmy, że dalsze słuchanie podobnej retoryki mija się z celem. Czekamy zatem na odpowiedzi na piśmie, których – nie ukrywamy – jesteśmy bardzo ciekawi.

I. Wykorzystanie paliw kopalnych przez Grupę Orlen

1. Czy Grupa Orlen po rozpoczęciu otwartej fazy rosyjskiej agresji na Ukrainę w lutym 2022 r. przeprowadziła ocenę zasadności budowy infrastruktury gazowej i nowych mocy gazowych, w tym elektrowni Ostrołęka C i Grudziądz, biorąc pod uwagę m. in. skokowy wzrost cen iniestabilność na rynku gazu, wprowadzenia unijnego rozporządzenia metanowego, pakietu gazowego, RePowerEU, wzrostu cen uprawnień do emisji CO2 i reformę systemu ETS? Czy modele finansowania inwestycji gazowych zostały poddane rewizji? Prosimy o podanie wyników tych analiz.

2. Czy przeprowadzono analizę kosztów energii produkowanej przez planowane elektrownie gazowe dla odbiorców końcowych z uwzględnieniem powyższych czynników w horyzoncie 2030-2035-2040? Prosimy o podanie jej wyników.

3. Czy modele opłacalności poszczególnych bloków gazowych planowanych przez PKN Orlen bazują na założeniu pracy tych elektrowni w podstawie czy na założeniu, że będą one szczytowymi źródłami energii służącymi do bilansowania systemu energetycznego? Jakąliczbę godzin pracy tych elektrowni uwzględniają modele opłacalności tych instalacji? Jaka liczba godzin pracy stanowi próg rentowności? Jak długi czas zwrotu inwestycji przewidują poszczególne modele? Prosimy o odpowiedź dotyczącą poszczególnych inwestycji.

4. Jakie są warunki brzegowe opłacalności nowych mocy gazowych planowanych przez Grupę Orlen? Jakie uwarunkowania rynkowe muszą być spełnione, aby projekt budowy nowych bloków gazowych był opłacalny ekonomicznie – koszty kapitału, różne scenariusze wzrostu cen uprawnień do emisji CO2 (jaka cena zapewni rentowność inwestycji)? Czy poszczególne bloki gazowe się zwrócą, jeśli ceny uprawnień do emisji będą kształtować się powyżej 100 Euro za tonę CO2 w zakładanym terminie uruchomienia elektrowni?

5. Ile wynosił koszt zakupu gazu w ramach kontraktów podpisanych przez PGNiG/PKN Orlen w 2022 roku na ok. 4 mld m3 gazu ziemnego rocznie, w tym z Grupą Equinor na 2,4 mld m3 gazu ziemnego sprowadzanego przez Baltic Pipe, kontraktu zawartego przez PKN Orlen z Sempra Cameron LNG Louisiana na dostawę 2 mln ton gazu/rok i kontrakt z Sempra Infrastructure Port Arthur na dostawę 1 mln ton/rok przez 20 lat (2027-2047)?

6. Czy kontrakty na import gazu zawarte w 2022 i 2023 r. przez PGNiG/PKN Orlen są indeksowane o aktualne ceny gazu? Proszę o odpowiedź dotyczącą poszczególnych kontraktów.

7. Czy Grupa Orlen planuje powrót do poszukiwania i wydobycia gazu łupkowego w Polsce? Na jakich złożach poza terytorium Polski spółki z Grupy Orlen wydobywają węglowodory metodą szczelinowania hydraulicznego? Czy Grupa Orlen wydobywa lub kupuje węglowodory wydobywane innymi niekonwencjonalnymi metodami?

II. Strategia Dekarbonizacji i Polityka Klimatyczna Grupy Orlen

1. Biorąc pod uwagę, że strategia Grupy Orlen do 2030 i 2050 r. zakłada szereg działań fundamentalnie niezgodnych z ochroną klimatu, takich jak utrzymanie energetyki opartej na paliwach kopalnych po 2035 roku, zwiększenie wydobycia i importu gazu czy poszukiwanie i eksploatację nowych złóż węglowodorów proszę o wyjaśnienie, na jakiej podstawie Orlen nazywa swoją strategię i cele redukcji emisji i emisyjności zgodnymi z celem utrzymania średniego wzrostu temperatury globu na poziomie 1,5 st C do końca stulecia? Czy sporządzono analizę kompatybilności ze scenariuszami IPCC? Jeśli tak, prosimy o jej upublicznienie, w pełnej wersji.

2. Strategia dekarbonizacji Grupy Orlen zakłada do 2030 r. redukcje emisji CO2 o 25% (absolutna ilość emisji w segmentach rafinerii, petrochemii i wydobycia), 40% redukcję emisyjności CO2 na MWh w obszarze energetyki, a także 15% redukcji wskaźnika NCI (intensywność emisji ze sprzedanych produktów energetycznych mierzona jako gCO2e/MJ dla wszystkich zakresów emisji). W strategii czytamy wiele o zmniejszeniu emisyjności, ale niewiele o planowanych redukcjach łącznych emisji koncernu w zakresach 1-3. Proszę o przedstawienie planu redukcji łącznych emisji gazów cieplarnianych wg segmentów i o podanie planowanych absolutnych wartości emisji gazów cieplarnianych w poszczególnych zakresach w tonach CO2eq/rok dla lat 2030, 2040 i 2050.

3. Proszę o podanie przewidywanych absolutnych wartości emisji CH4 i celów redukcyjnych w poszczególnych zakresach w tonach CH4/rok dla lat 2030, 2040 i 2050 oraz w CO2eq/rok przyjmując GPW metanu dla krótkiego horyzontu czasowego (około 84-86), z uwzględnieniem emisji w całym łańcuchu dostaw.

4. W dokumentach strategicznych spółka zobowiązuje się do ograniczenia emisyjności produktów energetycznych o 15% (zakresy 1-3). Jak ten cel redukcji rozkłada się pomiędzy segmenty działalności lub typy produktów energetycznych?

5. W dokumentach strategicznych spółki pojawiają się hasła związane z wychwytywaniem i wykorzystaniem CO2. Czy spółka ma zamiary zmierzające w kierunku dostarczania CCS (carbon capture and storage) jako usługi? Albo w kierunku przetwarzania CO2 wychwytywanego w innych branżach np. w zakładach petrochemicznych? Jaką redukcję emisji z wykorzystaniem CCS przewiduje Grupa na rok 2030 i 2050? Prosimy o podanie wartości bezwzględnych w tonach CO2eq (ekwiwalentu CO2).

6. Czy Grupa Orlen uwzględnia emisje metanu powstające w całym łańcuchu dostaw gazu do emisji planowanych elektrowni gazowych? Jeśli nie - dlaczego?

7. Grupa Orlen traktuje gaz jako niskoemisyjne paliwo przejściowe na drodze do neutralności klimatycznej, które ma być wykorzystywanie przez dekady. Czy Grupa Orlen ma strategię odchodzenia od gazu? Czy plan inwestycyjny Grupy określa datę zakończenie generacji energii w oparciu o gaz kopalny?

8. Czy Grupa zakłada blending gazu kopalnego z wodorem jako metodę zmniejszenia emisyjności mocy wytwórczych? Jeśli tak – w jakiej proporcji i w jakich latach? Prosimy o podanie wartości procentowych. Jaki będzie przewidywany koszt wytwarzania energii elektrycznej na drodze współspalania wodoru i gazu? Jaka byłaby emisyjność bloków gazowych po uwzględnieniu emisji związanych z produkcją wykorzystywanego wodoru i jaka byłaby różnica w emisyjności między spalaniem gazu a gazu zmieszanego z wodorem? Prosimy o podanie także danych dotyczących absolutnej ilości emisji dla obu wariantów w celu oceny wpływu tej praktyki na rzeczywistą redukcję emisji.

9. Biorąc pod uwagę, że współspalanie wodoru z gazem nie eliminuje emisji metanu i CO2 związanych z wykorzystaniem gazu kopalnego a jedynie nieznacznie zmniejsza emisyjność CO2/MWh – w jaki sposób Grupa Orlen zamierza osiągnąć neutralność klimatyczną planowanych bloków gazowych? W jakim terminie?

10. Co Grupa Orlen rozumie pod pojęciem „wodór odnawialny” a co „wodór niskoemisyjny”? Prosimy o podanie definicji obu pojęć. Czy Grupa Orlen zakłada wykorzystanie szarego lub niebieskiego wodoru jako „niskoemisyjnego”?

11. 1Z dokumentów strategicznych wynika, że "połowa wodoru wykorzystywanego w Grupie ORLEN powinna po 2030 roku pochodzić ze źródeł zero- lub niskoemisyjnych". Jaki ma być udział wodoru zeroemisyjnego produkowanego dzięki odnawialnym źródłom energii a jaki pozostałych typów wodoru?

12. Czy Grupa Orlen wlicza do emisyjności wodoru emisyjność jego produkcji?

13. Czy Grupa Orlen wykorzystuje/produkuje lub planuje wykorzystanie/produkcję zielonego wodoru produkowanego dzięki energii uzyskiwanej na drodze spalania biomasy? Jeśli tak, proszę o podanie jakie są to ilości w wartościach bezwzględnych i procent całej produkcji/wykorzystania tak produkowanego wodoru przez grupę.

14. Głos w dyskusji: IPCC ostrzega, że przy obecnych globalnych deklaracjach zmniejszenia emisji próg 1,5 st. C zostanie przekroczony w ciągu dekady i że znajdujemy się na katastrofalnej ścieżce ocieplenia o 3,2 st C. W Polityce Klimatycznej Grupy Orlen w dziale “Analiza scenariuszy odporności modeli biznesowych na zmiany klimatu – opis ryzyk i szans” przeanalizowano dwa scenariusze: 2 st. C i 4 st. C.

Pytanie: Prosimy o uzasadnienie, dlaczego dla porównania ze scenariuszem 2 st C – już ryzykownym, gdyż celem chroniącym przed katastrofą klimatyczną jest próg nie 2 a 1,5 st C - został wybrany scenariusz wzrostu temperatury o 4 st. C, który oznaczałby w praktyce katastrofę klimatyczną, humanitarną i ekologiczną o skali oznaczającej najprawdopodobniej koniec cywilizacji?

III. Strategia inwestycyjna Grupy Orlen.

1. Grupa ORLEN zapowiada, że do 2030 r. przeznaczy 120 mld PLN na zielone inwestycje w tym OZE, elektromobilność, biogaz, biopaliwa, recykling, wodór. Czy do tej kategorii Grupa Orlen zalicza także:

• produkcję wodoru innego, niż zielony (elektroliza wody z wykorzystaniem energii produkowanej ze źródeł odnawialnych) w tym szarego, „niebieskiego” i fioletowego (produkowanego odpowiednio: z metanu, z metanu z wykorzystaniem CCS, na drodze elektrolizy wody przy pomocy energii z SMR);
• produkcję zielonego wodoru z wykorzystaniem energii pozyskiwanej ze spalania biomasy;
• rozwój CCS/U;
• SMR?

Prosimy o podanie planowanych i ubiegłorocznych nakładów inwestycyjnych dla każdej z tych kategorii oraz dla poszczególnych rodzajów OZE w mld PLN.

2. Dlaczego na terenach rafinerii w Płocku stale działają systemy awaryjne, takie jak pochodnie, które powodują znaczące zanieczyszczenia akustyczne, świetlne i emisji gazów cieplarnianych? Jak często w tym i innych zakładach zdarzają się wszelkiego rodzaju usterki, awarie i wycieki gazu, ropy lub innych zanieczyszczeń?

3. Jakie są przesłanki do importowania paliw z Arabii Saudyjskiej i Afryki, czyli miejsc w których notorycznie łamane są prawa człowieka?

IV. Aspekty finansowe Grupy Orlen

Pytania do punktu 7. agendy Rozpatrzenie Sprawozdania finansowego PKN ORLEN S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2022 roku, a także wniosku Zarządu w sprawie podziału zysku netto za rok obrotowy 2022.

1. Jakie koszty poniosła spółka w związku z tak zwanym “windfall tax”, czyli podatkiem od ponadprzeciętnych zysków w wyniku niespodziewanych wydarzeń?

2. Ile spółka zyskała na podniesieniu cen paliwa w 2022 roku do poziomu, który umożliwił brak zmiany cen na stacjach z początkiem 2023 roku po wzroście podatku VAT na paliwo?

3. Proponowana dywidenda na poziomie 5,5 PLN na akcję będzie o 1,35 PLN wyższa od minimalnej dywidendy bazowej na 2023 rok. Dlaczego w tak trudnej sytuacji, kiedy Orlen ma dbać o bezpieczeństwo energetyczne kraju, zarząd proponuje przeznaczać tyle pieniędzy na dywidendę, gdy obywatele są dotknięci ubóstwem energetycznym?

Pytanie do punktu 9. agendy Rozpatrzenie Sprawozdania Rady Nadzorczej PKN ORLEN S.A. za rok obrotowy 2022.

4. Które komitety pozytywnie zaopiniowały uchwały dotyczące fuzji Orlenu z Lotosem oraz sprzedaży aktywów i udziałów Lotosu znacząco poniżej ich realnej wartości? Dlaczego podjęto taką decyzję?

Pytania do punktu 10. agendy Przedstawienie Sprawozdania o wydatkach reprezentacyjnych, wydatkach na usługi prawne, usługi marketingowe, usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługi doradztwa związanego z zarządzaniem za rok 2022.

5. W raporcie czytamy, że łącznie wyżej wymienione koszta wzrosły o ponad 127 milionów złotych względem roku 2021, w tym o ponad 90 milionów na same usługi marketingowe. Z czego wynikała potrzeba tak znaczącego zwiększenia tych wydatków?

6. Jaki był w tym wszystkim udział kosztów mających na celu promowanie małych reaktorów SMR?

7. Jaki był w tym wszystkim udział kosztów mających na celu promowanie energetyki opartej na gazie?

V. Inne pytania

Pytanie do punktu 19. Agendy 1. Czy zmiana nazwy koncernu jest faktycznie na miejscu, skoro segment rafineryjny odpowiada nadal (w 2022) za ok. 50% przychodów spółki, a za kolejne istotne części odpowiada detaliczna sprzedaż paliw i petrochemia?

Jesteście ciekawi odpowiedzi? Domyślamy się, że tak. My również! Gdy tylko otrzymamy je od Orlenu, znajdziecie je na naszej stronie. Wypatrujcie więc aktualizacji w tym zakresie.