23 grudnia 2020 roku ZE PAK oficjalnie wycofał się z postępowania administracyjnego o wydanie decyzji środowiskowej dla odkrywki Ościsłowo, toczącego się przed Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Warszawie. Ta decyzja oraz wcześniejsza deklaracja zarządu ZE PAK rezygnacji ze starań o odkrywki na złożach Ościsłowo, Dęby Szlacheckie oraz Piaski kończy ponad 6-letni konflikt spółki z organizacjami pozarządowymi, lokalnymi społecznościami i rolnikami z terenów, które dotknięte miały być negatywnym wpływem wydobycia węgla z planowanych odkrywek. To dobry moment, by uświadomić sobie, ile to zwycięstwo znaczy dla okolicznych mieszkańców, naszego dziedzictwa kulturowego i dzikiej przyrody.

Spółka ZE PAK pierwotnie planowała wydobycie z Ościsłowa 31,32 milionów ton węgla brunatnego w latach 2024-2036. Budowa miała oznaczać zniszczenie 13 miejscowości i wysiedlenie ponad 550 osób, a utrata dochodów w rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym przekroczyłaby 4,22 mld złotych.

„Szanowni Posłowie, prosimy o pomoc – nowa kopalnia zabierze nam prawie wszystko, cały dorobek życia, a zwłaszcza nadzieję na lepsze jutro” – pisali zdesperowani mieszkańcy regionu w liście otwartym do posłów z województwa wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego w sprawie odkrywki Ościsłowo – „Wielkopolska i Kujawy są spichlerzem Polski. Rolnictwo jest tu na najwyższym poziomie. Wiele polskich produktów spożywczych na polskich i zagranicznych stołach pochodzi właśnie z tych regionów. Budowa kolejnej odkrywki (i to na dobrych glebach uprawnych – pod odkrywkę Ościsłowo mają być też przejęte gleby II i III klasy bonitacji) jeszcze bardziej zuboży w zasoby wodne ten region, obniży potencjał produkcji rolniczej”.

Dziś na szczęście mieszkańcy regionu mogą już spać spokojnie.

5500 lat historii

Budowa kopalni zniszczyłaby również położone na terenie inwestycji bezcenne cmentarzysko kurhanowe sprzed 5500 lat, odkryte wiosną 2016 roku. To archeologiczne znalezisko jest dowodem zamieszkiwania tych terenów przez ludzi tworzących tzw. kulturą pucharów lejkowatych. Nazwa wzięła się od charakterystycznego kształtu  odnalezionych naczyń z tego okresu.

„Symbolika znaleziska archeologicznego jest wielowymiarowa. Otóż ludzie, których groby właśnie zostały znalezione żyli w kulturze neolitu. Był to okres rewolucji, gdyż to wtedy zaczęto prowadzić osiadły tryb życia odchodząc od koczownictwa. Umożliwił to m.in. rozwój rolnictwa. Osoby, które spoczywają w kurhanach osiedliły się w okolicach Konina, ponieważ występują tam bardzo dobre gleby rolnicze” – pisał Radosław Biel na stornie archeologia.com.

Po pradawnej cywilizacji w lasach na terenie gminy Wilczyn pozostało 16, wyraźnie widocznych kurhanów, zwanych grobowcami megalitycznymi. To najlepiej zachowane cmentarzysko tego typu w Wielkopolsce i prawdopodobnie ostatnie takie znalezisko na tym terenie. Teraz kiedy wiemy, że zabytków nie pochłonie wielka odkrywkowa dziura, są wielką szansą na promocję Wilczyna i sąsiednich miejscowości.

Przyroda może odetchnąć z ulgą 

Gdyby do budowy odkrywki Ościsłowo doszło, byłby to wyrok dla wód gruntowych w regionie. Pogłębiłoby już bardzo złą sytuację wodną na Kujawach i w Wielkopolsce. Ucierpiałyby jeziora pojezierza gnieźnieńskiego, które już teraz wysychają wskutek działalności odkrywek w regionie.

Odkrywka Ościsłowo była wielkim zagrożeniem dla okolicznej przyrody. Na zniszczenie narażone były między innymi bezcenne łąki ramienicowe. Poniżej lista niektórych przyrodniczych skarbów i cennych siedlisk, które odetchną z ulgą dzięki rezygnacji z Ościsłowa.

Natura 2000 Ostoja Nadgoplańska:

• Podwodne łąki ramienicowe ( jez. Skulskie i Czartowo)
• Wilgotne łąki trzęślicowe 
• Torfowiska nakredowe (siedlisko priorytetowe!)
• Mechowiska
• Łęgi i olsy źródliskowe (siedlisko priorytetowe!)
• Ciepłolubne dąbrowy (siedlisko priorytetowe!)

Natura 2000 Pojezierze Gnieźnieńskie:

• Podwodne łąki ramienicowe (jez. Wilczyńskie, Wójcińskie, Kownackie, Budzisławskie)
• Wilgotne łąki trzęślicowe 
• Łęgi (siedlisko priorytetowe!)
• Ciepłolubne dąbrowy (siedlisko priorytetowe!) 

 Zdjęcie: Kinga Wiśniewska, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Poland license.