22 lipca 2020 polskie organizacje ekologiczne i samorządy lokalne wysłały list otwarty, w którym wzywają rząd Polski oraz instytucje krajowe i władze wojewódzkie do wzięcia udziału w transgranicznych konsultacjach dotyczących standardów emisji z niemieckich elektrowni węglowych. Emisje zanieczyszczeń z elektrowni stosujących standardy proponowane w przedstawionym do konsultacji dokumencie do 2038 roku spowodują ok. 2400 zgonów w Polsce. Wciąż można to zmienić!

Do 23.07.2020 w Niemczech trwają konsultacje dokumentów wdrażających minimalne wymagania techniczne (ang. BAT), które będą musiały spełniać duże obiekty spalania, w tym elektrownie węglowe, zgodnie z dyrektywą o emisjach przemysłowych. Dokumenty te określają, jak bardzo zakłady przemysłowe muszą zmniejszyć emisje zanieczyszczeń (dwutlenku siarki, tlenków azotu, pyłów PM10 i PM2,5 oraz rtęci). W konsultowanej wersji dokumentów dla niemieckich elektrowni przyjęto najłagodniejsze limity emisji dopuszczalne na podstawie BAT/BREF. Są one niewystarczające, aby chronić życie i zdrowie Polek i Polaków.

Europejskie prawo pozwala Polsce wpływać na strategie sąsiednich krajów w zakresie ich oddziaływań na terytorium Polski, przede wszystkim w ramach transgranicznych konsultacji społecznych. Jednak dotychczas polskie instytucje nie wyraziły zainteresowania tematem.

Życie Polek i Polaków można uratować

Z analizy opracowanej przez CREA wynika, jak przyjęcie łagodnych limitów BAT/BREF przez niemieckie elektrownie wpłynie na przedwczesne zgony oraz inne wskaźniki zdrowotne w Polsce. Analiza pokazuje też, jak wyglądałyby te wartości w przypadku przyjęcia najostrzejszych sugerowanych w BAT/BREF limitów emisyjnych.

W sumie do 2038 roku emisje zanieczyszczeń z niemieckich elektrowni stosujących standardy proponowane w przedstawionym do konsultacji dokumencie spowodują średnio 49 595 przedwczesnych zgonów, z czego 2 400 w Polsce. Gdyby wszystkie elektrownie, które mają działać po 2030 roku, wdrożyły BAT (scenariusz najostrzejszych limitów emisyjnych), liczba przedwczesnych zgonów w Polsce spadłaby o 1700 -– do 700!

W sumie ostrzejsze standardy emisyjne w niemieckich elektrowniach doprowadziłyby do uniknięcia 31 859 przedwczesnych śmierci w Europie do 2038 roku.

Powyższe wyliczenie nie uwzględnia niebezpiecznych dla zdrowia i życia emisji rtęci, których negatywnego oddziaływania nie da się w prosty sposób rozdzielić między poszczególne kraje. Sama rtęć będzie odpowiedzialna za 1000 przedwczesnych  zgonów do 2038, z których 700 można uniknąć dzięki wprowadzeniu najostrzejszych standardów. 

– Mieszkańcy gmin Gubin i Brody przez lata protestowali przeciwko budowie kopalni odkrywkowej. Udało nam się odnieść zwycięstwo. Ale to nie znaczy, że możemy spać spokojnie. Emisje nie znają granic! Mieszkamy w okolicy elektrowni węglowych zlokalizowanych po niemieckiej stronie i wiemy, że wpływają na nasze zdrowie i życie – mówi Anna Dziadek mieszkanka gminy Brody, prezeska Stowarzyszenia „Nie kopalni odkrywkowej”.

–  Czas by polskie władze, które tak często gdy mowa o węglu każą nam patrzeć w stronę Niemiec, zajęły jasne stanowisko w obronie swoich obywateli. To niezwykle ważne, mówimy tu o życiu 1700 osób –  dodaje Zbigniew Barski wójt gminy Gubin i członek Rady Fundacji „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”.

Adresatami listu otwartego są Kancelaria Premiera Rady Ministrów, Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Klimatu, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, marszałkowie oraz w wojewodowie z województw dolnośląskiego, wielkopolskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego.

Sygnatariusze listu: Kuba Gogolewski Fundacja „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”, Zbigniew Barski wójt gminy Gubin, Anna Dziadek Stowarzyszenie „NIE Kopalni Odkrywkowej", Patryk Białas Stowarzyszenie BoMiasto, Miłosława Stępień Stowarzyszenie Akcja Konin, Józef Drzazgowski Stowarzyszenie Ekologiczne „Eko - Przyjezierze”, Tomasz Aniśko Partia Zieloni, Wanda Radowska gmina Babiak i koalicjantka Koalicji „RT-ON”, Paweł Pomian Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, Kamil Kuśnierek Przewodniczący Rady Powiatu Krosno Odrzańskie, Anita Kucharska-Dziedzic posłanka Klubu Lewica, Andrzej Dąbek radny Rady Miejskiej Gminy Ślesin, Diana Maciąga Stowarzyszenie Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot.